همیشه در اشعار حافظ دو معنا داریم ، یکی معنای ظاهری که از بیت استخراج میشود دیگری معنایی از باطن وجود شاعر که هر کسی نمی‌تواند آن را متوجه شود الا اینکه با عمیق شدن و مطالعه بشود آن را دریافت . در بیت معروف ” هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق / ثبت است بر جریده عالم دوامِ ما ” معنا ظاهری به این صورت می‌باشد :
هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریده عالم دوامِ ما
جریده : این واژه به معنا لوح ، روزنامه ، مجله است
هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق یعنی چه ؟ یعنی دل آدمی با عشق زنده است و هر آن کسی که در دلش طعم شیرینی عشق را چشیده باشد دیگر دل مرده نیست .
ثبت است بر جریده عالم دوام ما یعنی چه؟ یعنی دوارم رابطه عاشقانه ما بر لوح وجود عالم حک شده است و هرگز پاک نمیشود .
کسی که عشق خداوند رو شناخت و متحول شد هرگز نخواهد مرد حتی اگر جسمانی بمیرد و این در دفتر حیات یا همان کتاب مقدس ثبت شده است
در واقع این قول خداوند است.
هللویاه
واسه همینه که اسم وآوازه حافظ هنوز ماندگار
چقدر زیبا بود .
کار عاشق ، عشق ورزیدنست و بس .
در سایه این عشق خالصانه ، آوازه اش عالم گیر میشود به سبب گویش و مثال و تمثیل کردنش به وسیله دیگران .
این است که میشود ” ثبت است بر جریده عالم دوام ما ” و چه بسیار از انسانها که در همه جا نامشان ماندگار است .
توفیق است ، نه ؟
خدا آفرده گانش را دوست دارد، اگر دوست نمیداشت مجبور نبود ما را نگه دارد. عشق هم ثمر نهایی توان دوستی آدمی است. پس عشق خدا و آدمی دو طرفه است.خدا و عشق خدا مشمول زمان نمیشود، وقتی آدم دار فانی را ترک میکند عشق خدا به آدم از بین نمیرود، پس رابطه عاشقانه با خدا ابدی است. از این رو دوام آن عشق بر جریده عالم ثبت و بعلاوه ابدی هم است.
وقتی کائنات می میرد ، عالم از بین نمیرود. میدانیم کائنات با مرگ کائنات از بین نمیرود، جسد کائنات بیشتر از دوران زندگی اش موحود خواهد ماند. . پس منظور حافظ از عالم کائنات نیست ، نمیدانیم منظورش از عالم چیست، شاید منظورش وجود هستی مادی است. که همان هم پرتو حسن خداست. تغیر پرتو حسن قابل تصور است.